Në asnjë vend me standarde demokratike të qëndrueshme, fakti që një ish-kryeministër është shpallur non grata nga Departamenti Amerikan i Shtetit do të mjaftonte që ai të tërhiqej automatikisht nga politika publike. Por Shqipëria nuk është si vendet e tjera.
Rasti i Sali Berishës mbetet ilustrimi më i fortë i kësaj anormaliteti politik:
Një ish-zyrtar i lartë, i etiketur zyrtarisht nga SHBA si “i përfshirë në korrupsion të rëndësishëm”, jo vetëm që nuk u tërhoq nga jeta politike, por u rikthye fuqishëm në krye të Partisë Demokratike dhe u shndërrua në zërin më agresiv të luftës kundër korrupsionit – një paradoks unik në rajon.
1. Qëndrimi i SHBA
Departamenti i Shtetit ka qenë i prerë: masa non grata ndaj Berishës ka dalë pas një vlerësimi të gjatë të korrupsionit, abuzimit me pushtetin dhe ndikimit të tij në demokraci. Nuk ka asnjë njoftim për heqjen e kësaj mase.
Ligjërisht, SHBA mund ta heqë non grata-n vetëm me një vendim të ri zyrtar, pas një rivlerësimi formal, gjë që nuk ka ndodhur.
2. Qëndrimi i BE-së
Bashkimi Europian, edhe pse nuk vendos sanksione të tilla individuale për politikanë nga vendet kandidate, ka përsëritur në mënyrë të vazhdueshme se respektimi i drejtësisë dhe shmangia e figurave të dyshuara për korrupsion në krye të partive politike është kusht për integrimin.
3. Qëndrimi i institucioneve të drejtësisë – SPAK
Berisha po hetohet nga SPAK në dosjen e aferës së privatizimit të ish-kompleksit sportiv “Partizani”.
Ai ka masën e sigurisë detyrim paraqitjeje dhe ndalim të daljes jashtë vendit, por nuk është i arrestuar, nuk është në izolim dhe nuk është në arrest shtëpie.
SPAK nuk ka dhënë asnjë sinjal publik që hetimet po shkojnë drejt mbylljes.
Nga ana tjetër, hetimet e 21 janarit dhe Gërdecit janë çështje të ndara, historike, të cilat edhe pse janë përmendur nga opozita, publiku dhe media, nuk kanë prodhuar një vendim fajësie ndaj Berishës, çka e lë ende të hapur çështjen e përgjegjësisë politike, por jo atë penale.
4. Qëndrimi i Partisë Demokratike
Për paradoks, një parti që shpalli si flamur “luftën kundër korrupsionit”, sot drejtohet nga një lider që SHBA e konsideron “simbol të korrupsionit”.
PD e rithemeluar e ka përqafuar plotësisht Berishën, e konsideron ndjekjen penale “sulm politik” dhe e sheh si figurë të pazëvendësueshme. Kjo i ka kushtuar partisë përçarje të brendshme, ulje të besimit publik dhe izolim ndërkombëtar.
A mjaftojnë akuzat për 21 janarin, Gërdecin dhe “non grata”-n që Berisha të mos ketë më vend në jetën publike?
Nga pikëpamja politike dhe morale:
Po, mjaftojnë prej vitesh.
21 janari dhe Gërdeci, edhe pse nuk kanë sjellë përgjegjësi penale për Berishën, mbeten dy njollat më të rënda të tranzicionit shqiptar.
“Non grata” nga SHBA është një tjetër goditje e rëndë për besueshmërinë e tij.
Nga pikëpamja juridike:
Jo, nuk mjaftojnë.
Në mungesë të një vendimi penal fajësie, ai gëzon të drejtën të jetë aktiv politikisht.
Shqipëria nuk ka ligj që ndalon një person të shpallur “non grata” nga një shtet i huaj të drejtojë parti ose të kandidojë për poste publike.
Përfundimi i hidhur: Shqipëria ka dështuar të ndërtojë mekanizma që ndalojnë rikthimin e figurave të kontaminuara
Në një demokraci funksionale, një politikan i cili:
- shpallet non grata nga SHBA,
- hetohet nga SPAK,
- lidhet me dy tragjeditë më të mëdha të shtetit shqiptar,
- përçan skenën politike dhe radikalizon diskursin publik,do të largohej nga politika natyrshëm dhe përgjithmonë.
Por Shqipëria nuk ka mekanizma politikë, etikë apo juridikë që ta detyrojnë një udhëheqës të përgjegjshëm të tërhiqet.
Në këtë boshllëk, Sali Berisha jo vetëm mbetet në skenë, por kthehet çdo ditë në një faktor destabilizimi, duke thelluar krizën e besimit te institucionet, drejtësia dhe vetë demokracia.
Nëse Shqipëria nuk vendos standarde të reja, rrezikon të mbetet peng i liderëve të së shkuarës – dhe jo i së ardhmes që pretendon.
© NeoAlb
