Parlamenti Europian ka miratuar raportin për Shqipërinë mbi progresin e vendit drejt rrugës së integrimit, ku vlerësohet angazhimi politik dhe ai reformator për të përmbushur detyrat. Raporti u miratua me 502 vota pro nga 686 eurodeputetë të pranishëm në sallë.
Ndërkohë dokumenti ngre shqetësime për gjendjen e shtetit të së drejtës, lirinë e medias dhe të drejtat themelore.
“Shqipëria ka bërë hapa të rëndësishëm drejt integrimit europian dhe anëtarët e Komisionit përshëndetën ambicien e Shqipërisë për të përmbyllur negociatat e anëtarësimit deri në fund të vitit 2027 dhe progresin e shpejtë të bërë vitet e fundit, përfshirë hapjen e dy grupeve të kapitujve të negociatave në vitin 2024”, thuhet në raportin e eurodeputetit, Andreas Schieder nga Socialdemokratët e Austrisë.
Raporti i bën thirrje autoriteteve shqiptare të intensifikojnë luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, të garantojnë pavarësinë e drejtësisë dhe të mbrojnë gazetarët, aktivistët dhe grupet vulnerabël nga presioni dhe sulmet e vazhdueshme. Një tjetër shqetësim i madh është dhuna ndaj grave dhe zbatimi i pamjaftueshëm i masave mbrojtëse.
Ndërkohë, vlerësohen përparimi në politikat fiskale, reformat ekonomike, integrimi në Zonën e Vetme të Pagesave në Euro dhe angazhimi për tranzicionin e gjelbër.
Raporti
Komisioni për Punët e Jashtme miratoi raportin me nismë vetjake të deputetit Andreas SCHIEDER (S&D, Austri) mbi raportet e Komisionit për Shqipërinë për vitet 2023 dhe 2024. Raporti përshëndeti angazhimin e palëkundur të Shqipërisë për integrimin në BE, i cili është objekt konsensusi mes të gjitha partive politike, si të mazhorancës ashtu edhe të opozitës, dhe mbështetet gjerësisht nga qytetarët. Gjithashtu, u vlerësua përputhja e plotë dhe e qëndrueshme e Shqipërisë me Politikën e Përbashkët të Jashtme dhe të Sigurisë të BE-së dhe mbrojtja që i bën rendit ndërkombëtar të bazuar në rregulla.
Anëtarët e Komisionit përshëndetën ambicien e Shqipërisë për të përmbyllur negociatat e anëtarësimit deri në fund të vitit 2027 dhe progresin e shpejtë të bërë vitet e fundit, përfshirë hapjen e dy grupeve të kapitujve të negociatave në vitin 2024. Shqipërisë i bëhet thirrje të përshpejtojë reformat që synojnë forcimin e shtetit të së drejtës dhe rritjen ekonomike, luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, frenimin e trafikut të qenieve njerëzore, mbrojtjen e të drejtave themelore dhe avancimin e lirisë së shprehjes, lirisë së informimit dhe pluralizmit e pavarësisë së medias.
Institucionet demokratike, media dhe shoqëria civile
Raporti theksoi përgjegjësinë e përbashkët të forcave politike shqiptare për të forcuar dialogun politik konstruktiv dhe gjithëpërfshirës dhe për të kapërcyer polarizimin e theksuar politik që karakterizon vendin aktualisht. U njoh gjithashtu rreziku në rritje i ndikimit të huaj keqdashës dhe ndërhyrjeve hibride në institucionet demokratike të Shqipërisë. U përshëndet bllokimi nga Shqipëria i domeneve të dezinformimit rus, por u theksua nevoja për një mekanizëm të përbashkët BE–Shqipëri për reagim ndaj dezinformimit.
Duke shprehur keqardhje për përkeqësimin e situatës së medias së lirë dhe të gazetarëve të pavarur vitet e fundit, anëtarët i bënë thirrje autoriteteve shqiptare të garantojnë transparencë në pronësinë e mediave dhe të zbatojnë një politikë zero tolerance ndaj kërcënimeve ndaj gazetarëve. Autoritetet duhet të miratojnë një kuadër ligjor që mbron realisht gazetarët, mbrojtësit e të drejtave të njeriut, aktivistët mjedisorë dhe aktorët e tjerë përballë rritjes shqetësuese të padive SLAPP (proceset strategjike kundër pjesëmarrjes publike). Anëtarët inkurajuan qeverinë shqiptare të forcojë rolin e shoqërisë civile, në veçanti të organizatave për të drejtat e grave, në procesin e anëtarësimit në BE.
Të drejtat themelore
Raporti konstatoi se kuadri ligjor i Shqipërisë për luftën kundër dhunës me bazë gjinore nuk është ende në përputhje të plotë me Konventën e Stambollit. Dhuna ndaj grave mbetet një problem i mprehtë, me një numër ende të lartë femicidesh. Anëtarët kërkuan forcimin e shërbimeve për mbështetjen e viktimave, në veçanti kujdesin shëndetësor, financimin e strehëzave, ndihmën juridike falas dhe riintegrimin e rehabilitimin e viktimave. U kërkua zbatimi më i rreptë i masave mbrojtëse dhe përgjigje më e mirë e sistemit gjyqësor në rastet e dhunës me bazë gjinore, si dhe një angazhim i fortë për mbrojtjen e të drejtave të personave LGBTI+.
Autoriteteve shqiptare u bëhet thirrje të respektojnë dhe mbrojnë plotësisht të drejtat e njeriut, përfshirë të drejtat e pakicave, të forcojnë mekanizmat institucionalë për parandalimin e diskriminimit dhe të sigurojnë pjesëmarrjen politike të vërtetë të të gjitha komuniteteve, si edhe të mbrojnë e promovojnë trashëgiminë kulturore, gjuhët dhe traditat e pakicave kombëtare.
Shteti i së drejtës
Të shqetësuar për vazhdimin e ndërhyrjes politike në sistemin gjyqësor dhe presionin që ushtrohet ndaj tij, anëtarët kërkuan masa urgjente për të siguruar pavarësinë e drejtësisë dhe integritetin e institucioneve. Raporti thekson se Shqipëria renditet në vendin e 80-të në Indeksin e Perceptimit të Korrupsionit për vitin 2024 të Transparency International, çka tregon për nevojën për përparim të dukshëm në luftën kundër korrupsionit në nivelet e larta.
Raporti i bëri thirrje Shqipërisë të vijojë përputhjen e kuadrit të saj ligjor, veçanërisht kodin penal, me acquis të BE-së në luftën kundër krimit të organizuar dhe trafikimit të drogës e armëve, si dhe në luftën kundër krimit kibernetik, ekstremizmit dhe kërcënimeve terroriste. U theksua nevoja për të forcuar luftën kundër trafikimit të qenieve njerëzore dhe për të frenuar tregtinë e paligjshme të armëve të vogla dhe armëve të lehta.
Anëtarët inkurajuan Shërbimin e Veprimit të Jashtëm të BE-së dhe Komisionin që të vazhdojnë të forcojnë qëndrueshmërinë e Shqipërisë përballë kërcënimeve hibride në fushat e sigurisë kibernetike, manipulimit të informacionit dhe mbrojtjes së infrastrukturës kritike.
Reformat socio-ekonomike
Raporti përshëndeti angazhimin e Shqipërisë për zbatimin e planit të rritjes së BE-së për Ballkanin Perëndimor, i cili përfshin integrimin në tregun e vetëm të BE-së, integrimin ekonomik rajonal, reformat themelore dhe rritjen e mbështetjes financiare. U mirëprit gjithashtu axhenda reformuese e Shqipërisë në mjedisin e biznesit, kapitalin njerëzor, dixhitalizimin, energjinë dhe tranzicionin e gjelbër, të drejtat themelore dhe sundimin e ligjit.
Anëtarët inkurajuan autoritetet shqiptare të reduktojnë rrezikun e varfërisë dhe përjashtimit social duke përmirësuar aksesin në arsim dhe strehim, si dhe në shërbime sociale e shëndetësore. U përshëndet gjithashtu anëtarësimi i Shqipërisë në Zonën e Vetme të Pagesave në Euro (SEPA) në nëntor 2024 dhe u vlerësua përmirësimi në performancën fiskale të vendit.
Së fundmi, raporti theksoi se Shqipëria duhet të dyfishojë përpjekjet për përputhjen me acquis mjedisor të BE-së, duke rikujtuar se vendi duhet të bëjë përpjekje të konsiderueshme për të përmbushur objektivat në lidhje me mbrojtjen e klimës, efikasitetin energjetik, diversifikimin dhe gjelbërimin e furnizimit me energji dhe transportit.
