Ballina Shqiperia ime Emigracioni -Të rinjtë përgiysmohen, ikja e tyre dyfishohet.

Emigracioni -Të rinjtë përgiysmohen, ikja e tyre dyfishohet.

Shqipëria po hyn në një cikël të shpejtë boshatisjeje. Teksa popullsia e re në moshë është në rënie te shpejtë, ne anën tjeter, emigracioni i të rinjve po perforcohet më tej, në vend që të ulet.

Populisia në grupmoshën 0 – 29 vjeç ishte rreth 1 milioné e 365 mije persona në vitin 2011, por në 2024 ra ne 764 mijé persona, me tkurrje 44%. Ne anën tjetër, nga viti 2015 deri në 2020, emigracioni neto (ikjet minus ardhjet) ishte rreth -16 mijë persona në vit, 80% e tyre te rinj, ndërsa nga 2020 – 2025 ky tregues eshte mesatarisht -34,5 mije né vit. Emigracioni i te rinjve eshtë rritur më shumë se dyfishi pas pandemisë, teksa asnjë politikë nuk po arrin ta ndalé zbrazjen që po gerryen nga rrênjet ekonomine dhe té ardhmen. Si po ndikon emigracioni ne ekonomi, prodhime dhe çmime dhe çfarë këshillojne ekspertëtForca aktive e punes (pjesa qe punon ose kerkon punë) ka rëne, dhe nga ana tjetër, numri i vendeve te lira te punes eshte rritur.Ne pese vitet e fundit, bizneset raportojne mungesa të medha me punonjes ne bujqesi, ndërtim, turizem, sherbime, tregti, etj. 

Bizneset raportojne veshtiresi ne rekrutim, jo vetem per arsye pagash, por sepse nuk ka kandidate.

Emigracioni ka krijuar nje hendek demografik ne tregun e punes, qe nuk mbushet as me rritje pagash dhe as me trajnime te shkurtra.

Te dhenat zyrtare tregojne se mbi 53% e te punesuarve ne bujqsi jane mbi moshen 50 vjeç dhe te rinjte nuk e trashegojne punën.Rénia e forces punetore ka çuar ne ulje te siperfaqeve te mojella, sidomos ne fruta-perime ne fermat familjare dhe rritje te varesise nga importet ushqimore.

Të dhenat e INSTAT tregojne q deficiti tregtar ne ushqime shtë rritur me 23% që prej 2020-s. Ulja e prodhimit vendas ka krijuar mungesa relative ne treg.Importet zëvendësuese janë më të shtrenjta.Prodhuesit vendas perballen me kosto më të larta për punonjësit, ndërsa produktiviteti bie.

Në vitin 2024, Shqipëria u rendit për herë të parë mbi mesataren e BE-së për çmimet e ushqimeve (102.4% e mesatares së BE-së sipas Eurostat).

Në 2023, çmimet e ushqimeve ishin sa 89,8% të mesatares së BE-së, nga 66,8% në 2014.

Ndërkohë, PBB për frymë në Shqipëri mbetet vetëm 35% e mesatares së BE-së. Konsumatorët paguajnë shumë më tepër për mallra bazë (ushqim, transport, energji).

Studimet e FMN-së tregojnë se emigracioni e pershpejton rritjen e çmimeve, sepse ul ofertën dhe shtrembëron ekuilibrin prodhim-konsum.

Emigracioni zvogëlon ofertën e brendshme, si në rastin tonë, ndërsa konsumi po rritet nga vizitorët e huaj gjithnjë e më të shumtë në numër.

Këto zhvillime kanë rritur varësine nga importet e kushtueshme dhe ulur konkurrencën lokale, pasi bizneset e mbetura dominojne tregun.Nga 2015-2025, indeksi i çmimeve për ushqimet dhe pijet joalkoolike u rrit me 67%, duke u renditur në vend te 10-te nder 40 vende europiane.

 Prodhuesit vendas perballen me kosto te larta inputesh, teksa mungojne subvencionet per bujqesine.

Kjo i detyron prodhuesit vendas te rrisin çmimet e produkteve, duke dobësuar konkurrencën e brendshme ndaj mallrave te importuara.

Prodhimi bujqesor ra me 1.1% me 2024 nga -1.8 me 2023.Ne sektorin e bujqesise ishin te punesuar 32.2% te totalit te punonjesve. 

Te dhena me te detajuara tregojnë se bujqësia eshtë në trajektore rënëse kryesisht për shkak të zhvillimeve negative në fermat familjare, ku ka nje tkurrje te forte te sektorit te blegtorise.

Në dekadën e fundit, numri i kafshëve për qumësht dhe mish gati eshte përgiysmuar prej falimentit të fermave te vogla.

Rënia e popullsisë ne fshatra dhe plakja e saj ka bërë qe fermat e vogla familjare me kafshe te shuhen. Per të njëjtat arsye ka rënë edhe prodhimi bujqesor në fushë.  Fermat familjare per vetëkonsum.Fermat familjare per vetëkonsum jane ne faliment të

vazhdueshëm nga pakesimi dhe plakja e popullsise në fshat. Prodhimi bujqsor po organizohet ne forme biznesesh me serra per eksport. Per shkak te ketij tranzicioni, tani fermerét qe prodhonin per vetekonsum jane kthyer ne konsumatore që nxisin rritjen e importeve te prodhimeve bujqesore nga jashte.

Ne bashkitë e vogla, pothuajse nuk ka më tregje fshatarësh.Familjet shqiptare lënë 39,7% të buxhetit te tyre per ushqime, krahasuar me mesataren europiane prej vetëm 13%.

MONITOR